Goed. Laten we op deze eerste ochtend van de week maar eens meteen met hoge inzet beginnen: wat is schoonheid? Als u daar nu eens over nadenkt, schenk ik nog een keer koffie in.
Klaar? Een antwoord geformuleerd? Dan ga ik met uw welnemen eerst terug naar bovenstaande foto. We zien een regelmatige gevelwand die net voor het uiteinde van de foto ophoudt en de hoek omslaat. Daarmee tergt de foto(graaf) ons en maakt ons tegelijkertijd nieuwsgierig: ik heb het daar eerder in de Beeldrijm Krulhoek over gehad. Maar goed, een regelmatige gevelwand. Met aan weerszijden van de middelste van de drie zichtbare kolommen een tweetal mensen, waarin we, niet alleen door hun positie ten opzichte van de muur, geneigd zijn een symmetrie te zien.
Die gedachte wordt versterkt doordat het tweetal tweetallen in een bijna identieke pose staat en bijna dezelfde handeling uitvoert.
Bijna. Schrijft u dat woord even op. En het hierboven gebezigde ‘symmetrie’, als u dat nog niet had gedaan.
Bijna, ja, want net niet helemaal. Zo staan de twee meisjes rechts over een smartphone gebogen, terwijl de jongen links een boekje raadpleegt. En waar het tweede meisje aan de rechterzijde maar weinig interesse in haar partner met de smartphone lijkt te hebben en een enigszins geringschattende blik op het toestel werpt, daar lijkt de oudere vrouw links te smachten naar de informatie die de jongen uit het boekje opdiept. Haar ogen zien niets van de omgeving of zelfs maar van de jongen voor haar, maar vertoeven in de wereld die uit zijn woorden opdoemt. Terwijl de jongen juist zijn gezicht in een grimas trekt die vertwijfeling of onzekerheid lijkt uit te drukken.
De bijna-symmetrie gaat verder. Kijk bijvoorbeeld naar de tassen. Aan beide zijden één. Maar de linker is zwart en staat op de grond en de rechter is wit en wordt door het meisje in haar hand gehouden. Plus twee schoudertasjes, gelijkmatig verdeeld over beide kanten, maar de een is wit en de ander is zwart.
Wie zijn deze mensen, die hier in bijna-symmetrie gevangen zijn? Mijn gok zou zijn dat de vrouw links bij de meisjes rechts hoort. Het zijn toeristen, uit Frankrijk denk ik. Ze waren op zoek naar iets, een straat, een winkel, een toeristische attractie, en terwijl het meisje rechts de informatie opzoekt op haar smartphone, stapt de moeder, old skool, met papieren gidsje op een jongen af. De jongen leest de betreffende alinea in het boekje en denkt na over hoe hij het drietal de weg moet wijzen. Hij zoekt naar woorden in zijn middelbare school vocabulaire, twijfelt over de verbuiging van het werkwoord aller.
Maar goed, over schoonheid gingen wij het hebben. Laat ik de maandagochtend afsluiten met de stelling dat dit het nu precies is wat schoonheid is: bijna-symmetrie. Of iets ruimer: orde die wordt geschapen en tegelijkertijd weer wordt verstoord. Ontregeld. Aan het wankelen wordt gebracht.
Schoonheid is een antwoord dat eindigt met een vraagteken. En dat is niet alleen het hoogste goed wat beschaving en cultuur kan voortbrengen, maar ook de noodzakelijke voorwaarde voor haar. De sine qua non.
Goed. Als u daar de rest van de week over nadenkt, dan schenk ik intussen nog een keer koffie in.
(Een Beeldrijm begint met een foto van Ray van Schaffelaar, waarop een tekst van mij reageert. Klik hier voor alle afleveringen in de reeks.)