Las vorige week een artikel in de NRC over de Amerikaanse informaticus en kunstenaar Jonathan Harris. ‘Het leven is niet zoals je een boek leest of een film bekijkt, vindt Jonathan Harris,’ stond er. Ik weet niet of de kunstenaar zelf nu geciteerd werd of dat journalist Jan Benjamin aan het woord was. ‘Dit artikel begint hier,’ ging het verder, ‘en het eindigt rechtsonder. Dat is de manier om een verhaal in de krant te lezen. Een boek lees je van de eerste tot de laatste pagina. En een film bekijk je van de eerste scène tot de laatste. Oude media kennen meestal één volgorde waarin mensen ze gebruiken. Internet doorbreekt dat patroon. Nieuwe techniek maakt het mogelijk om één verhaal op diverse manieren te vertellen.’
Ik denk dat de kunstenaar of de journalist het boek verwart met het vertelde. Het boek mag dan op pagina 1 beginnen en eindigen op de laatste, het verhaal hoeft daarmee niet parallel te lopen (Les 2 van mijn cursus schrijven). Hoeveel boeken zijn er niet geschreven die de tijd anders laten verlopen? Of waarin een gebeurtenis op verschillende manieren wordt verteld? Ja zelfs boeken waarin de hoofdstukken zich op verschillende manieren laten rangschikken en lezen? Kwestie van even zoeken. Kwestie van lezen.
Overigens vind ik het werk van Jonathan Harris fascinerend. Interessant kunstenaar. Maar geen schrijver.
Parallel distributed processing. Bestaat die term nog? Het was de titel van een boek dat ik ooit tijdens mijn studie las. McClelland & Rummelhart, de Vroom & Dreesman van de cognitive science destijds, waren de schrijvers. Mijn droom is nog steeds een boek dat op die wijze is gestructureerd. Verhalen die zich alleen springend van hyperlink naar hyperlink laten lezen. Die zich evenwijdig en tegelijkertijd voltrekken. Verspreid over een groot aantal knooppunten. En die alleen vorm krijgen in het proces van het lezen. En daarbuiten niet. Het web zou een mooi medium zijn om het te realiseren. Ik kom er binnenkort nog wel op terug.
Werk van Jonathan Harris:
Universe (2007) universe.daylife.com
Yahoo Time Capsule (2006) timecapsule.yahoo.com/yahootime/overview.php
Ten by Ten (2005) tenbyten.org
We Feel Fine (2005) wefeelfine.org