Ik begon deze serie ooit, een paar jaar geleden, als een bescheiden galerij voor, nou ja, de titel zegt het al, de helden uit mijn jeugd en de tijd die sindsdien verstreken is. Maar het is diezelfde tijd die mij heeft ingehaald en een loer heeft gedraaid. Alsof hij op zijn strepen is gaan staan en dacht ‘Allemaal leuk en aardig, zo’n memento, maar er kan er maar een de baas zijn en dat ben ik’. Ik kan dat alleen maar onderschrijven.
De selectie video’s waarmee YouTube opent, getuigt nog steeds van de helden die dit jaar zijn overleden en waarvan ik de afgelopen maanden keer op keer de filmbeelden bekeek. David Bowie, Ettore Scola, Johan Cruijff, Prince, Muhammad Ali. En ik hoorde diezelfde Tijd, of God, of wie u ook maar wilt, zachtjes neuriën Anything you can do, I can do better. I can do anything better than you. Het duurde daardoor even voordat ik weer de moed en de zin had om een nieuw portretje aan mijn galerij toe te voegen, maar uiteindelijk toch maar hamer en lijstje gepakt en zachtjes een nagel in de muur getikt.
Het is ongeveer een jaar geleden, iets eerder in juni, dat ik in La Spezia was, het stadje tussen Genua en Pisa, aan de Golfo dei Poeti. Tot mijn verbazing hingen er affiches aan de muren van de stad met daarop de hoes van het album Horses van Patti Smith. Het is een beroemde foto, gemaakt door Robert Mapplethorpe, waarop de zangeres, muzikante, dichteres, in een wit overhemd en zwarte broek staat afgebeeld, een zwart jasje losjes over haar schouder. In een brutale, androgyne pose, die haar zelfs een zekere schoonheid verleent, terwijl je alles van haar kunt zeggen, maar mooi was zij niet, Patti Smith.
Hij is genomen in 1975 en vormde de cover van het album waarmee zij in datzelfde jaar debuteerde. Later in die vakantie las ik dat op het affiche een concert van haar werd aangekondigd, op 31 juli, waarbij zij haar debuutalbum live ten gehore zou brengen. Weer later, thuis inmiddels, leerde ik dat zij een 40th anniversary world tour deed, ter gelegenheid van het 40-jarig bestaan van het album.
Patti Smith. Het was G. die mij met haar liet kennismaken. Die haar albums draaide en mij de hoes liet zien. Op die talloze avonden en zondagochtenden dat hij het ene na het andere prachtnummer uit de luidsprekers deed schallen. Soms denk ik wel eens dat ik alle muziek door hem heb leren kennen, als in een soort education musicale die ooit begon en voortduurt tot op de dag van vandaag.
Ze trouwde in 1980 met Fred ‘Sonic’ Smith. Ze kregen een zoon, Jackson, en een dochter, Jesse. Ze maakte een aantal albums, met steeds grotere tussenpozen, en langzaam maar zeker werd het stil rond haar. Maar er is een kleine herwaardering van haar werk gaande, dat wat mij betreft niet groots was, maar wel dierbaar. Haar autobiografische boeken Just kids en M-train werden in vele talen vertaald, waaronder het Nederlands, zijn succesvol en leverden haar de National Book Award op. U2 gebruikte haar nummer People have the power vorig jaar in hun laatste wereldtournee als entrance music, waarbij het luidkeels werd meegezongen door het publiek, en in Londen en Parijs sloot Smith zich aan het eind van de show bij de groep aan om het nummer samen ten gehore te brengen.
In het filmpje hieronder geen track van Horses, maar het nummer Dancing barefoot, van het album Wave uit 1979. Niet uitgevoerd door Smith zelf, maar door First Aid Kit. Ten gehore gebracht bij de uitreiking van de Polar Music Award 2011 aan Patti Smith, een prestigieuze Zweedse muziekprijs die eerder onder andere is uitgereikt aan Cecilia Bartoli, Paul Simon, Yo Yo Ma, Steve Reich, Sonny Rollins en Valery Gergiev.
Maar het gaat me niet om het nummer, noch om de uitvoering. Nee, het gaat me om de traan van mevrouw Smith, te zien vanaf 2m49. Een traan die u misschien doet denken aan die van Maxima tijdens Adios Nonino, maar die mij veel meer ontroert. Het is het besef van De Dingen die Voorbij Gaan. En waarvan je soms de weerschijn ziet in een boek, een film, een liedje, een zoon, of twee zingende meisjes van een jaar of twintig.
Robert Mapplethorpe stierf, eeuwig jong, in 1989, Fred ‘Sonic’ Smith in 1994, Patti Smith wordt eind dit jaar 70. G. is 71.